Biskupin jest najbardziej znanym w Europie Środkowej rezerwatem archeologicznym. To tutaj odkryte zostały – zachowane w doskonałym stanie – drewniane konstrukcje osiedla wybudowanego ponad 2700 lat temu.
Historia Biskupina
Wszystko zaczęło się w 1933 roku, gdy – podczas wycieczki na półwysep Jeziora Biskupińskiego – młody nauczyciel miejscowej szkoły Walenty Szwajcer odkrył pale wystające z wody i przy brzegu jeziora. W kilka miesięcy później odkryciem zainteresował się profesor Józef Kostrzewski, który podjął decyzję o szybkim rozpoczęciu badań na tym terenie. Profesor kierował pracami ekspedycji archeologicznej aż do 1939 roku, kiedy to zastąpił go Zdzisław Adam Rajewski – przyszły dyrektor Państwowego Muzeum Archeologicznego w Warszawie, który rozbudował biskupiński rezerwat, nadając mu obecny wygląd i kształt.
Rozpoczęte w 1934 roku wykopaliska szybko rozrosły się do rozmiarów niespotykanych w dziejach polskiej archeologii m.in. dzięki licznym artykułom ukazującym się zarówno w prasie krajowej jak i zagranicznej oraz stałym komunikatom Polskiej Agencji Telegraficznej o sensacyjnych biskupińskich odkryciach. Po wojnie na terenie Biskupina zaczęto organizować szkoleniowe obozy archeologiczne dla studentów i młodych naukowców ze wszystkich ośrodków akademickich w Polsce. Rozpoczęto też kompleksowe badania całych zespołów osadniczych w pobliżu łużyckiego grodu. Obecnie działania archeologów i konserwatorów polegają głównie na konserwacji budowli znajdujących się na terenie rezerwatu.
Prace archeologiczne
Biskupin jest jednym z najbardziej znanych europejskich rezerwatów archeologicznych, nazywanych – przed wybuchem II wojny światowej – „Polskimi Pompejami”. Prace wykopaliskowe na jego terenie prowadzone są już od 1934 roku. Od tego momentu naukowcy, przy zastosowaniu nowoczesnych metod badawczych, próbują zrekonstruować wygląd samej osady jak i różne przejawy działalności ludzi, którzy ją niegdyś zamieszkiwali.
W części rezerwatu położonej bezpośrednio za pawilonem muzealnym prowadzone są prace z zakresu archeologii doświadczalnej, związane z rekonstrukcją chat, wypalaniem naczyń, wytopem brązu, wędzeniem ryb, lepieniem ceramiki, wytwarzaniem narzędzi krzemiennych oraz produkcją dziegciu i smoły drzewnej. Warto podkreślić, iż samo pojęcie archeologii doświadczalnej odnosi się nie tylko do rzetelnej rekonstrukcji danego przedmiotu, ale również do samego sposobu jego wykonania. Oznacza to, iż aby uzyskać jakąś rzecz wyglądającą tak jak oryginał należy również odtworzyć cały proces powstawania przedmiotu przy użyciu narzędzi, którymi posługiwali się nasi przodkowie.
Budynki gospodarcze wybudowane na terenie rezerwatu (stajnia, owczarnia, stodoła oraz bróg) są rekonstrukcjami obiektów tworzonych przez łużyczan w osadach otwartych i zostały wzniesione przy użyciu tradycyjnych materiałów oraz prostych narzędzi współczesnych.
W zrekonstruowanym, wczesnośredniowiecznym piecu wypieka się chleb z pszenicy uprawianej w rezerwacie i mielonej na kamiennych żarnach, natomiast ceramika i naczynia wypalane są w piecach garncarskich. Na terenie biskupińskiej osady hodowane są zwierzęta spokrewnione z tymi, które żyły na tym terenie kilkaset lat temu: koniki polskie to ziomki leśnych tarpanów, owce wrzosówki skoligacone są z muflonem europejskim, hodowane są również kozy oraz bydło pierwotne czerwone rasy polskiej nizinnej. Jeżeli chodzi o zboże na terenie rezerwatu uprawia się cztery gatunki pszenicy, które znane były mieszkańcom łużyckiego Biskupina, natomiast na mniejszych poletkach rośnie proso, soczewica, lnianka oraz bób celtycki. Poza tym na terenie biskupińskiego rezerwatu, według dawnych sposobów i receptur, wytwarza się dziegieć i smołę drzewną (do produkcji dziegciu używa się kory brzozowej, natomiast smołę otrzymuje się z przesyconych żywicą korzeni sosnowych).
Właściwe eksperymenty związane z archeologią doświadczalną prowadzi się w niedostępnej dla turystów części rezerwatu o powierzchni około 15 arów. Natomiast same prezentacje i pokazy starożytnych technik produkcyjnych, organizowane w Biskupinie w połowie roku (maj, czerwiec), wzbudzają ogromne zainteresowanie zwiedzających.