Lanckorona jeszcze do 13 VII 1933 miała status miasta. Jednak obecnie to wieś, siedziba gminy. Dzięki swemu położeniu na zboczu góry, oferuje ona przepiękne i malownicze widoki m.in.: na Kraków, Klasztor na Bielanach, Kalwarię Zebrzydowską wraz z Klasztorem oraz na Babią Górę Beskidu Żywieckiego.
Miejsce to słynie szczególnie w kręgach artystycznych, jako fantastyczna miejscowość letniskowa, która idealnie nadaje się na weekendowy wypad, chociażby z rodziną. Często określana jest płucami Krakowa. Ponadto przybywający tu turyści chętnie zwiedzają górujące nad tym obszarem ruiny zamku.
W Lanckronie dominuje unikatowy w skali kraju małomiasteczkowy układ urbanistyczny i malownicze niepowtarzalne krajobrazy. Miejsce to jest też dobrym punktem wypadowym do wycieczek – w Beskid Makowski, Dróżki Kalwaryjskie, do Wadowic i Krakowa.
Lanckrona w Katalogu Zabytków Architektury słynie z następujących obiektów:
- Kościół Parafialny p.w. św. Jana Chrzciciela z XIVw.
- Kaplice – Cmentarna p.w. św. Krzyża oraz Murowana dla upamiętnienia konfederatów barskich
- ruin zamku
- domów, przeważnie z XIX w.
Rys historyczny Lanckorony
Historia Lanckrony jest ściśle związana z wybudowanym tu przez Kazimierza Wielkiego zamkiem. Twierdza miała za zadanie strzec granicy ze Śląskiem i drogi do Krakowa. Nie ma zapisów potwierdzających dokładną datę budowy. Wiadomo jedynie, że budowla istniała już w 1336 roku.
Zanim jednak Lanckorona uzyskała prawa miejskie, Kazimierz Wielki ufundował tu kościół pod wezwaniem św. Jana Chrzciciela, a następnie, w 1361 r. zezwolił wójtowi dotychczasowej osady na założenie miasta.
Kolejny władca, król Władysław Jagiełło, także doceniał obronne położenie lanckorońskiego zamku oraz bardzo dobry – jak na owe czasy rozwój gospodarczy miasta. Za panowania władcy w 1410 roku, Lanckorona stała się siedzibą starostwa niegrodowego. Przez następne stulecia miasto, nadal będące królewszczyzną, znajdowało się w rękach starostów z wielu sławnych rodów m.in. Lanckorońskich, Zebrzydowskich, Czartoryskich, Myszkowskich, Wielopolskich. Gdy nadszedł rok 1655, wkroczyli tu Szwedzi. Zajęli oni zamek, paląc 79 domów. W mieście pozostało wtedy około 300 mieszkańców. Największe jednak straty Lanckorona poniosła podczas Konfederacji Barskiej.
W 1771 roku konfederaci ponieśli klęskę, w wyniku której zamek został oblężony. Zamek popadł w ruinę, a toczące się tu walki zniszczyły także miasto, które już nigdy nie odzyskało swojej świetności. Na domiar złego w 1868 roku w Lanckoronie wybuchł wielki pożar, który prawie doszczętnie zniszczył miasto. W ciągu następnych kilku lat podjęto się odbudowy Lanckorony według starego planu. Znowu można było cieszyć się widokiem pięknego miasteczka z niepowtarzalnym stromym rynkiem, z którego pod kątem prostym odchodzą malownicze uliczki z drewnianymi domkami. Ta unikalna architektura oraz cisza, spokój i czyste powietrze zachowały się do dzisiaj. Lanckorona zapewne zawdzięcza to swojemu położeniu, na uboczu głównych szlaków komunikacyjnych.
Fot. mzopw na licencji GNU Licencji Wolnej Dokumentacji