W południowo-zachodniej części Polski, na pograniczu Sudetów Zachodnich i Środkowych położona jest gmina Kamienna Góra. Przeważająca jej część leży w Kotlinie Kamiennogórskiej w otoczeniu malowniczych gór: Kamiennych, Kruczych, Zaworów, Rudaw Janowickich i wschodniej granicy Karkonoszy.
Teren gminy jest niezwykle atrakcyjny pod względem geologicznym i przyrodniczym. Jedną z jej największych atrakcji przyrodniczych jest zgrupowanie skał na północnym skraju Zaworów, zwane „Głazami Krasnoludków”. Są one objęte ochroną w krajobrazowym rezerwacie przyrody, który utworzono w tym miejscu w 1970 r.
Powstanie Gorzeszowskich Skałek, jak również się je nazywa, datuje się na okres górnej kredy, to jest ok. 70-100 mln lat temu. Podobnie jak inne okoliczne spiętrzenia skalne takie jak Czartowskie Skały w Różanej, Błędne Skały koło Karłowa czy Skalne Miasto w Adršpachu, także Głazy Krasnoludków są bryłami piaskowca mocno zerodowanego przez warunki atmosferyczne (wiatr, wodę, słońce). Natura nadała im przedziwne, fantazyjne wręcz kształty, które dziś kojarzą się z ogromnymi maczugami, grzybami, basztami, wieżami czy zwierzętami. Najwięcej jest grzybów skalnych, które uchodzić mogą za modelowe przykłady erozyjnej działalności wiatru.
Gorzeszowskie skałki wypiętrzają się wśród jednowiekowego boru świerkowego na obszarze ponad 9 hektarów o długości ok. 1,5 km i szerokości ok. 200 m. Najwyższe ze skał osiągają rozmiary nawet do 30 metrów – widoczne są już przy wejściu do rezerwatu od strony parkingu. Im dalej w głąb, tym więcej wypiętrzeń o przeciętnej wysokości ok. 5-10 metrów.
Przyrodnicza atrakcyjność rezerwatu nie dotyczy tylko piaskowcowych form skalnych, ale również niezwykle bogatej flory, wśród której można wymienić choćby: bór świerkowy z domieszką brzozy, sosny, buka, modrzewia, jodły, osiki i wierzby. Runo leśne rezerwatu charakteryzuje bogato występująca paproć zwyczajna, konwalijka dwulistna, starzec Fuchsa, kokoryczka okółkowa, czy śmiałek pogięty. Rezerwat nie jest obszarem zamkniętym, tak więc jego faunę reprezentują głównie przemieszczające się gatunki zwierząt, spośród których wymienić można: sarnę, dzika, zająca, wiewiórkę, myszołowa zwyczajnego, dzięcioła, kukułkę, żabę, padalca oraz żmiję zygzakowatą.
Oprócz niezaprzeczalnych walorów przyrodniczych, rezerwat Głazy Krasnoludków wyróżniają także liczne opowieści i legendy o zamieszkujących je krasnoludkach i skrzatach, które dały asumpt jego nazwie. Według jednej z legend (legenda spisana przez Wilhelma Patschowsky’ego 1856-1927) gorzeszowskie krasnale ubrane były w długie płaszcze i kaptury, mierzyły dwie stopy wysokości i miały ogromne brody i stopy. Takiego krasnala bardzo trudno było zobaczyć, aż do momentu, gdy jeden z nich zapragnął kiedyś poślubić córkę okolicznego gospodarza. Ten wyśmiał go i nazwał zuchwałym karłem. Zdenerwowany krasnal podskoczył do góry, uderzył pięścią gospodarza w twarz, aż ten runął na ziemię. Gdy sie ocknął krasnala nie było już w okolicy. Nie było także w domu córki gospodarza, po której słuch od tej pory zaginął. Do dziś nie wiadomo, czy była to sprawka mieszkańca gorzeszowskich skałek…
Legenda gorzeszowskich krasnali trwa nadal. Jest bowiem taki dzień w roku, w którym wszystkie krasnale przybywają do rezerwatu, aby przez cały dzień oddawać się beztroskiej zabawie, śpiewom i dziecięcym harcom. W każdą ostatnią sobotę lipca odbywa się cykliczna impreza pt. Zlot Krasnali w Rezerwacie „Głazy Krasnoludków” w Gorzeszowie – rodzinny festyn skierowany głównie do dzieci, które przebrane w najwymyślniejsze skrzacie stroje prezentują się na scenie, biorą udział w licznych zabawach i konkursach, oglądają dziecięce teatrzyki, a także uczą się zasad bezpieczeństwa od Komisarza Lwa, maskotki dolnośląskiej policji.
Podczas wizyty w rezerwacie „Głazy Krasnoludków” warto obejrzeć również piaskowcowy, ponad 7 metrowy ostaniec skalny, który znajduje się w centralnej części Gorzeszowa. Jest to pomnik przyrody, który ze względu na swój charakterystyczny kształt spłaszczonego słupa, nosi nazwę „Diabelskiej Maczugi” lub „Czarciej Skały”. Ze skałką również wiążą się miejscowe legendy, typowe w swojej treści, np. o diable i dzwonach kościelnych. O popularności Diabelskiej Maczugi świadczy choćby fakt, że przed wiekami została ona uwieczniona na jednym z fresków autorstwa Michała Willmanna i do dziś znajduje się w krzeszowskim kościele. Na przedniej ścianie ostańca, bez mała sto lat temu, umieszczona została tablica z datami 1813-1913, upamiętniająca setną rocznicę „Bitwy Narodów” pod Lipskiem, stoczonej w dobie wojen napoleońskich.
Rezerwat położony jest ok. 1,5 km od Gorzeszowa. Od wsi można do niego dojść utwardzoną drogą, przez którą przebiega szlak rowerowy czerwony pod nazwą „Trasa Transgraniczna Wschodnia”. Do rezerwatu można dojść również żółtym szlakiem pieszym, przebiegającym przez Krzeszów w kierunku Chełmska Śl. Teren udostępniony jest do zwiedzania bezpłatnie, podobnie jak przylegający do rezerwatu obszerny parking oraz miejsce do biwakowania.
W najbliższej okolicy warto zobaczyć również stół sądowy w Kochanowie oraz kompleks pocysterski w Krzeszowie.
Fot. Jacek Halicki, CC BY-SA 4.0, via Wikimedia Commons