Krajobrazowy rezerwat przyrody „Niebieskie Źródła” leży w dolinie rzeki Pilicy, w południowo-wschodniej części Tomaszowa Mazowieckiego.
O założeniu tutaj rezerwatu przyrody, zadecydowała obecność na tym terenie przepięknego, krasowego źródła oraz ptaków wodnych.
Nie sposób przejść obojętnie nad owym cudem natury, nazywanym dzisiaj „Niebieskimi Źródłami”. Spokojna, gładka, nieruchoma niby z cieniutkiego szkła, ulana tafla wody, o niepowtarzalnej barwie, zmieniającej się zależnie od warunków atmosferycznych, wysokości słońca, zawsze budzi zachwyt zwiedzających.
Błękitna Woda, jak kiedyś nazywano bijące tu źródła, stanowi jedyny w swoim rodzaju skrawek krajobrazu polskich nizin. Temperatura wody w źródłach nie zmienia się i przez cały rok wynosi około 9oC. Rezerwat posiada także niezwykle bogatą faunę i florę. Zadomowiły się tu między innymi: zimorodek, remisz, czernica, cyraneczka i gągoł. Źródła dają początek rzece Jana.
Pełni fantastycznego krajobrazu dodaje roztaczający się dokoła, zachwycający las olchowy, stanowiący ostoję rezerwatu oraz dwa obszary wodne, oddzielone od siebie wyspą. W każdym pulsuje po kilkanaście niewielkich, wodnych gejzerów.
Historia
Pierwsze wzmianki o Niebieskich Źródłach pochodzą z połowy XVIII wieku. Niemalże od samego początku źródła te uznano za niezwykle rzadkie i piękne zjawisko wśród monotonnego krajobrazu piaszczystych równin Mazowsza. Silnie bijące źródło utworzyło jezioro z wysepkami, otoczone gajem.
Tryskający koło Brzostówki błękitny zdrój, od wieków kusił swoją tajemniczością i poruszał wyobraźnię okolicznej ludności. Tak niespotykane zjawisko nie mogło być potraktowane jako zwykły twór natury. Stąd też bijącej spod ziemi, krystalicznie czystej wodzie od dawna przypisywano szczególne właściwości lecznicze. W rzeczywistości woda z „Modrego Stoku” (również tak w XIX wieku nazywano „Niebieskie Źródła”) górowała wyglądem i smakiem nad wodą czerpaną z Pilicy lub z wiejskich studni.
Pierwotnie, wody „Niebieskich Źródeł” odpływały do Pilicy w pobliżu Brzustówki. Potwierdzeniem na to jest dolinka, którą płyną wody, przesączające się pod groblą. Nierzadko podczas wiosennych powodzi, wody Pilicy przerywały groblę i wlewały się do źródeł przysypując je niesionym piaskiem. Aby zapobiec unicestwieniu tego przyrodniczego daru natury, podjęto kroki, mające na celu ochronę źródeł. Po 1936 roku magistrat Tomaszowa Mazowieckiego wydzierżawił je od magistratu łódzkiego, zobowiązując się jednocześnie, roztoczyć nad nimi opiekę, i przekształcić w park turystyczno-przyrodniczy.
Fot. Jolanta Dyr, CC BY-SA 3.0, via Wikimedia Commons